Á umliðnum árum hefir hreppsnefndin kosið nefndir í ýmsum málum sér til aðstoðar, og yrði það of langt upp að telja. En auk þess starfa nú við hlið hreppsnefndar 9 fastar nefndir, sumpart skipaðar mönnum úr hreppsnefndinni og sumpart utan hennar, sem hafa ákveðin verkefni með höndum. Nefndirnar eru sem hér segir: Sáttanefnd, skipuð fyrst […]
022-Fastar nefndir Read More »
Þess var eigi lengi að bíða, að landsmenn yrðu óánægðir með hreppstjóratilskipunina, og samfara frelsishreyfingum 19. aldar urðu kröfurnar um endurheimt sjálfstæði hreppanna stöðugt ákveðnari. M. a. ritaði Jónas Hallgrímsson skörulega grein, ,,Fáein orð um hreppana á Íslandi”, í Fjölni 1835 og lagði til, að hreppstjórar yrðu kosnir á vorsamkomu í sveitum, eins og áður
021-Tímabilið eftir 1872 Read More »
Þegar hér er komið sögu verður gagnger breyting á stjórn hreppanna hér á landi. Hið forna sjálfstæði þeirra er afnumið, en þeir lagðir undir hina almennu umboðsstjórn. Með konungsúrskurði 21. júlí 1808 var ákveðið, að hreppstjórum skyldi fækkað og þeir gerðir að föstum embættismönnum ríkisins. Á grundvelli þessa konungsúrskurðar gáfu amtayfirvöldin út rækilega erindisskrá eða
020-Tímabilið 1809-1872 Read More »
Á dögum þjóðveldisins voru hrepparnir mjög óháðir öðrum stofnunum þjóðfélagsins og stjórnuðu sjálfir málum sínum. Æðsta vald í hreppsmálum höfðu fundir hreppsbænda, hinar svonefndu samkomur, sem haldnar voru reglulega þrisvar á ári, hin fyrsta á langaföstu (einmánaðarsamkoma), önnur eftir vorþing (vorsamkoma) og hin þriðja nálægt veturnóttum (haustsamkoma). Með málefni hreppsins fóru annars fimm bændur, sem
019-Hreppstjórn og hreppstjórar til 1809 Read More »
Fram til ársins 1811 var þingstaður hreppsins á Stokkseyri. Þar voru haldnar hinar föstu samkomur hreppsbúa, svo sem manntalsþingin, og þar voru dómþing háð. Fyrr á öldum fóru slík þingstörf fram undir beru lofti, og er talið, að þingstaðurinn hafi verið í svonefndum Þingdal, sem var dálítil lægð eða slakki norðan við húsið Bjarmaland í
018-Þingstaðir og aftökustaðir Read More »
Stokkseyrarhreppur var öldum saman einn fjölmennasti hreppur landsins. Stóð þó mannfjöldi þar mjög í stað þar til á síðustu áratugum 19. aldar. En þá hefst þar mikill uppgangstími samfara örri fólksfjölgun, og olli því m. a. vaxandi sjávarútvegur og stóraukin verzlun bæði á Eyrarbakka og einkum á Stokkseyri, sem hófst þá upp sem fjölsóttur verzlunarstaður.
017-Skipting Stokkseyrarhrepps Read More »
En hver var grundvöllur hreppaskiptingar eða á hverju byggðist hún? Þegar þess er gætt, að takmörk hreppa og fornra landnáma fara víðast hvar mjög náið saman, virðist svarið ótvírætt vera þetta: Hrepparnir eru orðnir til upp úr landnámunum. Þetta hefir orðið með þeim hætti, að afkomendur landnámsmanna, sifjaliðs þeirra og venzlafólks, er fylgdi þeim út
016-Landnám og löghreppar Read More »
,,Löghreppar skulu vera á landi hér.” Með þessum orðum hefst hreppaskila. þáttur Grágásar, hinna fornu þjóðveldislaga, og benda þau ásamt mörgu öðru til þess, að hreppar séu meðal elztu stofnana hér á landi. Eru flestir fræðimenn nú á dögum á þeirri skoðun, að þeir séu íslenzkir að uppruna, ein meðal hinna athyglisverðustu nýjunga í stjórnarháttum
015-Stokkseyrarhreppur og stjórn hans – Uppruni hreppa Read More »
Áður en skilizt er við Stokkseyringa hina fornu, skal getið hér nokkurra minja, sem þeir hafa látið eftir sig. Á eg þar annars vegar við nokkur örnefni, sem hafa sína sögu að segja, og hins vegar mannvirkjaleifar, sem eru ekki með öllu horfnar. Þar er þó ekki um auðugan garð að gresja, enda er það
014-Örnefni og fornminjar Read More »
Margt er óljóst og jafnvel myrkri hulið um meðferð goðorða hér á landi á þjóðveldistímanum. Eitt þeirra atriða, sem skoðanir hafa verið skiptar um, er það, hvort Stokkseyringar, þ. e. niðjar Hásteins Atlasonar, eða einhver önnur höfðingjaætt hafi farið með goðorð í austanverðu Árnesþingi. Verður því að ræða það mál nokkuð. Þegar alþingi var stofnað
013-Fóru niðjar Hásteins með goðorð? Read More »
